Saatleri Ayarlama Enstitüsü
iki uygarlık arasında bocalayan toplumumuzun yanlış tutumlarını, davranışlarını, saçmalıklarını ironik bir anlatımla eleştiren fantastik bir romandır. Eser çocukluğu Abdülhamit döneminde geçen, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerini de yaşayan Hayri İrdal’ın anıları şeklinde düzenlenmiştir.
Saatleri Ayarlama Enstitüsü, İstanbul’da filozof bir saatçinin yanında yetişen Hayri İrdal, I. Dünya Savaşı’nda askere alınır. Dört yıl sonra terhis olur ve evlenir. Bir süre sonra karısı ölür. İspritizmacılar cemiyetinde tanıştığı Pakize ile ikinci evliliğini yapar. Bir gün saatlerden çok iyi anlayan Halit Ayarcı ile tanışır. Aralarında sıkı bir dostluk gelişir. Birlikte Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nü kurarlar. Hayri irdal kendisini bu enstitünün çalışmalarına adar. Bu arada Pakize’nin kendisini Halit Ayarcı ile aldattığını fark edemeyecek kadar saatlerin dünyasına kendini kaptırmıştır. Enstitü zamanla yurt dışında tanınmaya başlar ve büyür. Ancak hükümet tarafından enstitünün kapatılmasına karar verilir. Bunun için bir tasfiye komisyonu kurulur. Enstitü yetkilileri bu komisyonda görevlendirildikleri için Hayri İrdal’ın dünyasında bir değişme olmaz ve Hayri irdal ağır işleyen tasfiye sürecinde gerçek-hayal arası aldanmaca mutluluğunu yine sürdürür.
Ahmet Hamdi Tanpınar