Servet-i Fünun Döneminde Eleştiri

SERVETİFÜNUN EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ

Tanzimat edebiyatının ilk döneminde Batılılaşma hareketi, divan edebiyatını eleştirerek onu gözden düşürme, böylece yeni edebiyata yer açma çabalarıyla başlamış; Batı edebiyatının başlıca türlerini edebiyatımıza getirme ve klasisizmle romantizmin önemli kişiliklerini tanıtma girişimleriyle sürmüştür. İkinci dönemde de Fransız edebiyatının estetik ve teknik yönleri üzerinde durulmuş, kısmen de olsa realist ve natüralist romanla tanışılmıştır.

Servetifünun Dönemi‘nde edebiyatımızın Batıllılaştırılması Tanzimat yıllarına göre daha yoğun ve dinamik bir şekilde sürdürülmüş ve kısa bir sürede kesin sonuca ulaşılmıştır. Bu dönemde divan edebiyatı iyice zayıflamış, eleştirilerin odak noktası olmaktan çıkmıştır. Bu yüzden eleştiri çalışmalarının konusu genellikle Servetifünun’a gösterilen tepkilere karşılık vermek ve Servetifünun edebiyatının esaslarını açıklamak olmuştur. Nesnel bir eleştiri anlayışı oluşturmaya çalışan Servetifünun sanatçıları, mecbur kalmadıkça polemiğe girmek istememişlerdir.

Servetifünun topluluğunda başka türlerle uğraşmayarak sadece eleştiri (tenkit) alanında çalışmalarını yoğunlaştıran tek kişi Ahmet Şuayip’tir (1876 -1910). Ahmet Şuayip, edebiyat eserlerinin bilimsel yöntemlerle, özellikle sosyoloji ve psikolojinin verilerine dayanılarak incelenmesi gerektiği düşüncesindedir. Natüralizmin oluşmasında rol oynayan Fransız düşünürü Taine’in etkisinde kalan Ahmet Şuayip’in eleştirileri “Hayat ve Kitaplar” başlıklı kitabında toplanmıştır.

♦ Servetifünun topluluğu içinde eleştiri yazıları yazan diğer sanatçıların başlıcaları Hüseyin Cahit Yalçın, Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Sahabettin, Mehmet Rauf‘tur.