Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler

♦ Tarih bilimi insanlığın geçmişini bir bütün olarak ele almakla birlikte Tarih Öncesi Çağlar, İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ olarak bildiğimiz dönemlere ayırarak inceler. Tarihin dönemlere ayrılmasında bazı önemli olayların belirleyici rol oynadığı görülür. “Yazının İcadı”, “Kavimler Göçü”, “İstanbul’un Fethi” ve “Fransız İhtilali” olarak sıralayabileceğimiz bu olaylar, sonuçlarıyla dönem boyunca etkisini göstermiş, köklü değişikliklere yol açmıştır.

 Türk edebiyatı da tarih içinde bir bütünlüğe sahip olduğu halde aşağıdaki dönemlere ayrılmıştır:

1. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (Destan Dönemi)
2. İslam Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı (Dinî Dönem)
3. Batı Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı (Modern Dönem)

Türk edebiyatının bu dönemlere ayrılmasındaki başlıca ölçütler şunlardır:

1. Coğrafi Değişim:
Türklerin Orta Asya’dan batıya doğru yaptıkları göçlerle geniş bir coğrafyaya yayılarak farklı coğrafi ortamlarda bulunmaları

2. Kültürel Değişim
Türklerin tarih boyunca karşılaştıkları farklı kültürlerden etkilenmeleri, atlı göçebe-bozkır kültüründen sonra İslam ve Batı uygarlık çevrelerinde yer almaları

3. Din Değişimi
Türklerin Şamanizm, Budizm, Manihezim gibi dinlerden sonra islam dinini benimsemeleri

4. Dil Değişimi
Coğrafi ve kültürel değişmelere paralel olarak Türkçenin 12. yüzyıldan itibaren lehçe ve şive ayrılıklarıyla birlikte çeşitli dallara ayrılması