TÜRKÇEDE VURGUNUN ÖZELLİKLERİ
Vurgu: Bir hece üzerindeki baskılı söyleyişe sözcük vurgusu denir.
- Hitaplarda vurgu daima ilk hecede bulunur: kardeşim
- Seslenmelerde vurgu ilk hecede bulunur: aslanım
- Türkçede orta hece ve heceler vurgusuzdur.
- Tek heceli kelimelerde vurgu aranmaz.
- İki heceli kelimelerde vurgu genellikle son hecede olur.
- Türkçede vurgu genel kural olarak ya son hecede ya da ilk hecede bulunur.
- Türkçede genellikle sözcüğün büyük kısmında vurgu son hecededir.
- Yer adlarında, bütün coğrafi isimlerde vurgu ilk hecede olur. Yalnız “-İstan” eki ile biten coğrafi isimlerde vurgu yine sona alınır. Sonu “-ya” ile biten yer adlarında vurgu sondan bir önceki hecede bulunur: Ankara, Almanya
- Henüz tam benimsenmemiş, yabancı isimlerde ve sözcüklerde vurgu ilk hecede bulunur: banka, radyo
- Dile yerleşmiş yabancı kökenli isimlerde vurgu son hecede bulunur: Mehmet
- Türkçede bazı ekler vurgusuzdur ve vurguyu önlerindeki heceye atarlar: uyuma, insanca, kalkmadan
- Pekiştirme ekleri alan sözcüklerde pekiştirme ekleri vurguludur: sapsarı
- Birleşik sözcüklerde vurgu birimi sözcüğün tümü üzerindedir: gözyaşı
- Köklere eklenen (-ile, -iken, -ise, -idi, -imiş) unsurları vurgu almaz. Bu unsurları alan sözcüklerde vurgu bu eklerden bir önceki hece üzerindedir.
- Ek fiilin geniş zaman ekleri “-im, -sın, -dir, -iz, -siniz, -dirler” vurgu almaz. Bu ekleri alan sözcüklerde vurgu bu eklerden önceki hece üzerindedir.
- İlgi zamiri olan ve sıfat türeten “-ki” vurguludur.
- “ki” bağlacı vurgusuzdur, vurgu bağlaçtan önceki sözcüğün son hecesindedir.
- “de” bağlacı vurgu değildir, “de” bağlacının bulunduğu cümlelerde “de” den önceki sözcüğün son hecesi vurguludur.
- “mi” edatı vurgusuzdur, vurgu bir önceki hecededir.