Battalname

♦ Battalname, VIII. yüzyılda Bizanslılara karşı savaşmış bir Arap kahramanı olduğu ileri sürülen, ancak daha sonra halk muhayyilesinde Türkleştirilen Battal Gazi‘nin hayat hikâyesi etrafında oluşturulmuş dinî-menkıbevi bir destandır.

♦ Destanda Battal Gazi, Hüseyin Gazi’nin oğludur. Soyu Hz. Muhammet’in torunu Hz. Hüseyin’e dayandığı için Seyyit olarak anılır. Olağanüstü kahramanlığının yanı sıra son derece bilgili, cömert, yarı evliya niteliğinde bir kişidir. Bütün dilleri konuşur. Keşiş kılığında manastırlara girip İncil’den vaazlar verir. Tartışmalarda rahipleri yenerek onların Müslüman olmasına vesile olur. Ateşte yanmaz, vahşi hayvanlara hükmeder. Büyücü, cadı, dev gibi olağanüstü varlıklarla da savaşır. “Aşkar Devzâde” isimli atı da kendisi gibi kahramanlaştırılır.

♦ Cihat (din için yapılan mücadele) ve gaza (din uğruna savaşmak) ruhunun işlendiği destandaki olaylar genel olarak Müslüman-Hristiyan çatışmasından doğar.

♦ Anadolu’nun fethi sırasında Türk gazilerini gayrete getirmek için anlatılan Battalname’nin yazılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 13. yüzyılın sonuyla 14. yüzyılın başları olarak tahmin edilmektedir. Türk edebiyatında manzum ve mensur birçok Battal Gazi Menkıbesi kaleme alınmış; bunlar hikayeci âşıkların, meddahların repertuarlarında da yer almıştır.