Cümlenin Ögeleri
DOLAYLI TÜMLEÇ
Yüklemi yer-yön açısından tamlayan öğeye dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) denir.
Konferans Ankara’ da yapılacak.
özne dolaylı tümleç yüklem
İPUCU:
Dolaylı tümleci bulmak için yükleme “neye, nereye nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neden” soruları sorulur, alınan yanıt dolaylı tümleç olur:
Dün teyzemlere gittik. (Kime gittik? “teyzemlere”)
DOLAYLI TÜMLECİN ÖZELLİKLERİ
- Dolaylı tümleçler, adın yönelme (-e), bulunma (-de), ayrılma (-den) eklerinden birini alır:
Otobüs-e bindik.
Otobüs-te çantamı unuttum.
Otobüs-ten indik.
- Her -e, -de, -den ekini almış sözcük, dolaylı tümleç değildir:
Sabah-a Ordu’ ya varırız. (zarf tümleci)
İlkbahar-da çiçekler açar. (zarf tümleci)
Sana kalp-ten inanıyorum. (zarf tümleci)
- Açıklamalı dolaylı tümleç bulunabilir:
O eski konakta-dedemden kalma evde- yıllarca oturduk.
- Sıralı cümlelerde ortak dolaylı tümleç bulunabilir:
Bir bankta saatlerce oturduk, sohbet ettik.
- Dolaylı tümleç tekrarlanabilir:
Gözlere bakın gözlere.
- Tamlamalar, dolaylı tümleç olabilir:
Beni, büyük bir binaya götürdüler. (sıfat tamlaması)
Çocuk, evin önünden ayrılmıyordu. (ad tamlaması)
- Sesler, heceler, ekler dolaylı tümleç olabilir.
Biraz da ğ’den söz edelim. (ses)
de’de vurgu var. (hece)
-cak’larda vurgu yapalım. (ek)