Türk Şiir Geleneğinin Genel Özellikleri

TÜRK ŞİİR GELENEĞİNİM GENEL ÖZELLİKLERİ
Destan Dönemi Şiiri
Zihniyet: Bu dönem şiirleri Orta Asya bozkırları içinde şekillenen atlı göçebe kültürünün izlerini taşır. Mitolojinin, Şaman kültürünün, Gök Tanrı inancının, Budizm ve Manihaizm dinlerinin belirlediği bir dünya görüşünün; savaşçılık, avcılık ve hayvancılığa bağlı ilkel ekonomik düzenin özelliklerini yansıtır.

Ahenk: Türk dilinin ses sistemini yansıtan hece ölçüsünün ilk örnekleri bu dönem şiirlerinde görülür. Ses, kelime ve mısra tekrarları, hece ölçüsü, redif ve yarım uyaklarla sağlanan ahenk, şiirlerin kopuz eşliğinde söylenmesiyle daha da güçlendirilmiş olmalıdır.

Yapı: Dönemin günümüze kalan örnekleri incelendiğinde dörtlüklerle kurulan, aaab cccb dddb biçimindeki kafiye örgüsüyle oluşan ve koşuk adı verilen yapının yaygınlık kazandığı görülür.

Dil: Yabancı dillerin fazla bir etkisinin görülmediği bir Türkçeyle söylenen şiirlerde anlatım yalın, doğal ve akıcıdır. Doğa betimlemeleri içinde yer yer benzetme ve eğretilemelerle oluşan imgeler kullanılmış; çoğu zaman lirik bir söyleyişe başvurulmuştur.

Tema: Doğa sevgisi, at ve silaha bağlılık, doğal olaylar karşısında duyulan şaşkınlık, kır ve av eğlenceleri, ölüm acısı, savaş, kahramanlık, aşk, sevgili, ayrılık, dönemin en çok işlenen temalarıdır. Budizm ve Manihaizmi benimseyen Uygurlardan kalan şiirlerde ise din konuları ağırlıklı olarak işlenmiştir.