Anlatmaya bağlı edebî metinleri incelemenin 2. aşamasında metnin yapısının çözümlenmesi vardır. Anlatmaya bağlı edebî metinlerin yapısının oluşmasında 4 unsur görev alır: Olay örgüsü, kişiler, zaman ve mekân.
Bir arada bulunmak zorunda kalan en az 2 kişinin veya 2 kişi yerine geçen 2 kavram veya varlığın kendilerine has farklılıklarından dolayı karşı karşıya gelmeleri ya da çatışmaları neticesinde ortaya çıkan eyleme olay denir. Olaylar, başka olayların oluşmasını sağlayıp bir zincire dönüştüğünde olay örgüsü ismini alır.
Olay örgüsü anlatmaya bağlı edebî metinlerin omurgasını oluşturur. Bu metinlerdeki diğer yapı unsurlarına (kişi, zaman, mekân) bu metinlerde gerçekleştirilecek olay örgüleri bulunduğu için ihtiyaç duyulur.
Edebî metinler, günlük hayatın gerçeklerini hiç değiştirmeden metne aktarmak için değil, okuyucuda estetik etkiler uyandırmak için oluşturulur. Bu bağlamda anlatmaya bağlı edebî metinlerde bulunan olay örgülerinin, günlük hayatta yaşanmış ya da yaşanabilir olaylara dayanması gerekmez. Zaten okuyucunun beklentisi de edebî metnin, günlük hayatın gerçeklerini olduğu gibi yansıtması değil, belli bir kurguya dayanmasıdır.
Anlatmaya bağlı bir edebî metin hangi olay örgüsü üzerine kurulursa kurulsun, önemli olan o olay örgüsünün insana özgü bir gerçeklikle ilişkisinin bulunmasıdır. “İnsana özgü gerçeklik” sözüyle sadece somut, yaşanan gerçeklik anlaşılmamalıdır. İnsanın hayalleri, tasarıları, içsel çatışmaları da insana özgü gerçeklik bağlamında değerlendirilir. Olay örgüsü, metinde anlatılan olayların özeti olarak da düşünülebilir.
ÖRNEK OĞUZ KAĞAN DESTANI’NIN OLAY ÖRGÜSÜ
* Ay Kağan’ın bir oğlunun (Oğuz) olması
* Oğuz’un büyüyerek mert biri olması
* Oğuz’un gergedanı adlı hayvanı öldürmesi
* Oğuz’un sunguru öldürmesi
* Oğuz’un gökyüzünden inen ışığın içinde gördüğü kız ile evlenmesi; Gün, Ay, Yıldız adlı çocuklarının dünyaya gelmesi
* Oğuz’un ağaç kovuğunda gördüğü kız ile evlenip Gök, Dağ, Deniz adlı çocuklarının olması
* Oğuz’un hanlığını ilan edip 4 bir tarafa elçiler göndermesi
* Altun Kağan’ın Oğuz Han’a itaat etmesi
* Urum Kağan’ın Oğuz Han’a itaat etmesi
* Oğuz Han’ın sefere çıkması ve kurdun ortaya çıkması
* Kurdun orduya yol göstermesi
* Oğuz Han’ın savaşı kazanması ve Uruz Bey’in oğlunun gizlendiği kente gitmesi
* Uruz Bey’in oğlunun Oğuz Han’a itaat etmesi ve Saklap ismini alması
* Oğuz Han’ın İdil Nehri kıyısına gelmesi ve sal yapan ere Kıpçak ismini vermesi
* Oğuz Han’ın kurdu tekrar görmesi, kurdun orduya tekrar yol göstermesi
* Oğuz Han’ın atının dağa kaçması
* Oğuz Han’ın bir ev görmesi
* Kurdun kaybolması ile Oğuz Han’ın Cürçed Kağan ile savaşıp onu yenmesi
* Çosun Billig’in ganimetler için kağnı yapması ve Kanglı adını alması
* Oğuz Han’ın Suriye’yi alması
* Oğuz Han’ın Masar adlı kağanla savaşması
* Uluğ Türük’ün rüya görüp bunu Oğuz Kağan’a anlatması
* Oğuz Han’ın kurultayı toplayıp devletini çocukları arasında paylaştırması