LEFFÜNEŞİR
♦ İki veya daha fazla sözcüğü kullandıktan sonra bunlarla ilgili başka sözcükleri sıralamaya “leffü-neşir” denir.
♦ En çok şiirde görülen bu sanat, birbirini izleyen iki dize arasında kurulan koşutluğa dayanır. Bunu aşağıdaki şekil üzerinde daha kolay görebiliriz.
————–A————— B————-
————–a—————-b————-
Birinci dizede A ve B sözcükleri kullanıldıktan sonra ikinci dizede A ile ilişkili a sözcüğü, B ile ilişkili b sözcüğü kullanılarak bir koşutluk oluşturulur.
♦ Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi, ilk dizedeki sıralama ikinci dizede bozulmazsa buna “düzenli leffüneşir” denir. Aşağıdaki beyit düzenli leffüneşire örnektir:
Şûh Şîrin’ler yüzünden dağ delen Ferhâd’lar
Aslıhan’lardan yanan Âşık Keremler görmüşüz
Yahya Kemal Beyatlı
(Birinci dizedeki Şirin ve Ferhat’la ilgili olarak ikinci dizede Aslıhan ve Âşık Kerem isimleri kullanılmıştır.)
♦ İlk dizedeki sıralamaya ikinci dizede uyulmazsa düzensiz leffüneşirden söz edilir:
————–A————— B————-
————–a—————-b————-
Aşağıdaki örnekte düzensiz leffüneşir vardır.
Ben bir sedefim, sen nisan bulutu
Ver damlaları, al yuvarlak inciyi
(ilk dizedeki “sedef” sözcüğü ikinci dizedeki “inci” ile;
“nisan bulutu” da “damla” ile ilişkilidir.)
Döküntülerin yattığı
Bir müze gibi kiler
Elbiseler, paketler, tahtalar artığı
Düğmeler, ipler, paslı çiviler
Behçet Necatigil
Bazen eser, ufuklara uzanırım
Yorgun, harap, cahil
Kocam, evim, anam
Utanırım
Behçet Necatigil