Dadaizm, 1916’da Romanyalı Tristan Tzara‘nın öncülüğünde Zürih’te toplanan bir grup gencin başlattığı bir akımdır. Adını bir görüşe göre anlamsız iki hecenin birleştirilmesinden alan bu akım, Birinci Dünya Savaşı sonrasında bazı kübistlerin de katılımıyla belli bir güce erişmiş; 1924’te yerini sürrealizme bırakmıştır.
Dadaizm‘in ortaya çıkmasında en büyük etken Birinci Dünya Savaşı’nın getirdiği yıkımların doğurduğu umutsuzluk, yılgınlık ve güvensizlik ortamıdır. İçinde yaşadıkları burjuva toplumunun tüm kurumlarıyla yozlaştığına inanan, bu yüzden toplumun bütün değerleriyle alay eden Dadacılar, kuralsızlığı kural haline getirerek kurulu düzene savaş açmışlardır.
1918’de yayımlanan Dadaizm bildirgesinde geçen şu sözler akımın amacını ortaya koyar: “…Yerle bir edici eylemin var güçle yumruklarda anlatılışı: DA¬DA, incelik ya da uysal bir uzlaşmanın utangaç duygusuyla, günümüze değin yadsınmış tüm yolların tanınması: DADA. Zavallıların dansı olan mantığın yok edilişi: DADA. (…) Belleğin yok edilişi: DADA. Geleceğin yok edilişi: DADA. (…) Özgürlük: DADA DADA DADA (…)“
Dadacılar, sözcükleri bilinen anlamları dışında kullanmaya, serbest çağrışıma, aşırı derecede anlam kapalılığına, şaşırtıcı imgelere dayalı bir şiir geliştirmek istemişlerdir.
Dadaizmin Önemli Temsilcileri
Şiir
- Tristan Tzara
- Louis Aragon
- Paul Eluard
Türk Edebiyatında Dadaizm
♦ Dadaizm edebiyatımızda rağbet görmemiş, sadece Mümtaz Zeki Taşkın‘ın ve Ercüment Behzat Lav’ın birkaç şiirinde etkisi olmuştur.
Dadaizme Örnek Şiir:
HAYTİADALARI
Bir istiridyedir bizim ada Dada.. Dada… Dada…
Benim istiridye adamın incisidir. Dadam…
Dadam…
Dadam derken çıldıracak adam. Dada
Benim istiridye adamın incisidir. Dada
Ne bir Arjantin güzeli
Ne bir Afrika zencisidir.
Okyanusun Koyu nefti dalgaları
Hayti adaları
Ah.. Ah… Da… Da… Da… Da… Da…
Da…
Mümtaz Zeki Taşkın