Orta Türkçe (Harezm Türkçesi)
►Harezm Türkçesi, 13 ve 14. yüzyıllarda Hazar Denizi ile Aral Gölü arasında ve Aral’ın güneyindeki Amuderya bölgesi merkez olmak üzere Batı Türkistan‘da gelişmiş olan Türk yazı dilidir.
►Harezm Türkçesi, XII. yüzyıla kadar birbirinin devamı niteliğinde tek bir kol halinde ilerleyen Türk yazı dilinin Çağatay, Oğuz ve Kıpçak Türkçeleri temelinde 3 ana kolda ilerlemesine ortam hazırlamıştır.
►Karahanlı Türkçesini Harezm Türkçesine bağlayan eserler Anonim Kur’an Tefsiri ve Kısasü’l-Enbiyâ (Peygamberlerin Kıssaları)’dır. Kısasü’l-Enbiyâ, 1310 yılında Nasır Rabguzî tarafından yazılmış mensur, dinî bir eserdir. Bu dönemde oluşturulan Muînü’l-Mürîd (Müridlerin Yardımcısı), Revnaku’l- İslâm (islâm’ın Parlaklığı), Muhabbetnâme gibi manzum dinî eserlerde Oğuz Türkçesinin etkisi göze çarpar.
►Doğrudan doğruya Harezm Türkçesinin ürünü olan eser, 1358 tarihinde Kerderli Mahmut tarafından yazılan ve büyük ölçüde mensur, dinî bir eser olan Nehcü’l-Ferâdis (Cennetlerin Açık Yolu)’tir.
►Kimi dil bilimciler “Orta Türkçe” şeklinde dönemsel bir sınıflandırma yapmayarak “Eski Türkçe“den sonra “Yeni Türkçe” dönemini başlatmakta ve “Harezm Türkçesi“ni de bu dönemdeki ayrışmada yeni bir kol olan “Küzey-Doğu Türkçesi“nin ilk aşaması kabul etmektedir.