Hacı BEKTAŞ VELİ (1209 -1271) ♦ Horasan’dan Anadolu’ya göç eden dervişlerdendir. Yaşamı efsaneleştiği için hakkındaki bilgilerin çoğu kesin değildir. ♦ Bektaşi geleneklerini anlatan Makalat adlı eseri ve şathiyesi mevcuttur. ♦ Bugün bildiğimiz pek çok şiir aslında ona ait değilken sonradan
Kategori: Tasavvuf Edebiyatı
Fütüvvetname
FÜTÜVVETNAME ♦ Sözlük manası “gençlik, yiğitlik, cömertlik” anlamına gelen fütüvvet kelimesi terimsel manasıyla , tekke edebiyatının belirlediği insan tipinin ismidir. Bu insan tipinin özelliklerinin anlatıldığı eserlere “fütüvvetname” ismi verilir. ♦ Fütüvvetnamelere göre fütüvvet, kendinden çok halkını düşünmek, halkın sorunlarıyla dertlenmek,
Şathiye
SATHİYE ♦ Tasavvuf edebiyatındaki mizahî nitelikteki şiirlere verilen addır. ♦ Tasavvuf şiirindeki şathiyeler 2 türdür: Deli saçması gibi görünen, fakat açıklandığında manalı olduğu görülen şathiyeler ve Tanriya latife yollu seslenen, onunla senli benli sohbet eder gibi söylenen şathiyeler. ♦ Şathiyelerde Tanrı”nın
Devriye
DEVRİYE ♦ Tasavvuf felsefesindeki devir inancını anlatan şiirlerdir. Devir kuramında kainatın ve insanın Allah’tan çıkıp tekrar Allah’a döndüğü ifade edilir. ♦ Çoğunlukla Bektaşi şairlerince söylenmiştir. ♦ Devir inancına göre bu dünyaya gelen varlık ilkin cansızdır, daha sonra bitki, daha sonra
Nutuk
NUTUK ♦ Tekkelerde tarikata yeni giren gençlere yol göstermek, öğüt vermek ve tarikat kurallarını öğretmek için tasavvuf büyüklerince söylenmiş şiirlerdir. ♦ Daha çok Bektaşilerde görülür. ♦ Genellikle hece ölçüsü ile ve dörtlüklerle söylenir. ♦ Didaktik bir özellik taşır. Nutuk Örneği:
Deme
DEME Alevi-Bektaşi tarikatlarında makam ve saz ile söylenen tekke şiirlerine “deme” ismi verilir. Deme Örneği Güzel âşık çevrimizi Çekemezsin demedim mi? Bu bir rıza lokmasıdır Yiyemezsin demedim mi? Yemeyenler kalır naçar Gözlerinden kanlar saçar Bu bir demdir gelir geçer Duyamazsın
Nefes Özellikleri ve Örneği
NEFES Bektaşi şairleri tarafından yazılan tasavvuf konulu şiirlerdir. Bu şiirlere nefes adı verilmesinin sebebi iç bilgisinden ve gerçeklerden söz edip kutsal bir ilhamla söylenildiğine inanılmasıdır. Teması da genellikle vahdet-i vücut inancının Bektaşilerce anlaşıldığı biçimidir. Hz. Ali methiyelerine ve naatlara da
İlahi
İLAHİ ♦ Allah’ı övmek ve ona karşı duyulan aşkı ifade etmek, ona yaklaşmak için söylenen lirik şiirlerdir. ♦ Belli bir makamla söylenir. ♦ Çoğunlukla hece ölçüsünün 7-8’li kalıbıyla yazılır. Aruzla söylenen ilahiler de mevcuttur. ♦ Uyak şeması , dörtlüklerle söylenenlerde
Tekke Edebiyatı (Dini – Tasavvufi Halk Edebiyatı)
TEKKE EDEBİYATI (Dini – Tasavvufi Halk Edebiyatı) 1. “Tasavvuf”, İslamiyetin ortaya çıkışından kısa bir zaman sonra ortaya çıkmış, tarikatlar ve tekkeler vasıtasıyla Müslümanlar arasında yayılmış bir düşünce ve inanç sistemidir. 2. Tasavvuf bir İslam mistisizmidir; amacı kişiyi aşk aracılığıyla Allah’a
Hacı Bektaşı Veli – Makalat
♦ Hacı Bektaş Veli, Ahmet Yesevî’den sonra XIII. yüzyılda onun fikirleri doğrultusunda Türk kültürü üzerinde çok derin ve kalıcı izler bırakan ikinci büyük isimdir. Horasan’da doğmuş, Anadolu’ya gelmiş ve Kırşehir (bugün Hacıbektaş adıyla Nevşehir’e bağlı bir ilçe olan Sulucakarahöyük)’de ölmüştür.