Tezat

TEZAT (KARŞITLIK) ♦ Birbirinin karşıtı olan düşünce, duygu, hayal ve durumların bir arada gösterilmesine “tezat” denir. ♦ Tezat sanatı, karşıt anlamlı sözcükleri birlikte kullanmaya değil; zihinde bir aykırılığı, çelişki ya da karşıtlığı düşündürmeye dayanır. Bu nedenle, örneğin “Güneşin doğuşu da

Mecazı Mürsel

MÜRSEL MECAZ (DÜZDEGİŞMECE / AD AKTARMASI) ♦ Aralarında benzerlik ilişkisi dışında, iç—dış parça-bütün, soyut-somut, neden-sonuç… gibi çeşitli anlam ilişkileri bulunan iki sözden birinin diğerinin yerine kullanılmasına mürsel mecaz (mecaz-ı mürsel) denir. ♦ Mürsel mecazda, kullanılmayan sözün anlamı, diğer söze aktarılır.

Teşbih (Benzetme)

TEŞBİH (BENZETME) ♦ Aralarında ortak bir özellik bulunan iki varlıktan ortak özellikçe zayıf olanının güçlü olana yaklaştırılmasına “teşbih” denir. ♦ Teşbihte bir varlık herhangi bir özelliğiyle güçlendirilmek istenir. Bu amaçla o varlığa, genellikle o özelliğin simgesi durumundaki başka bir varlık

Şiirde Sapmalar

“Sapma” sözcüğü bir dil bilimi ya da şiir terimi olarak sözcüklerin ses, biçim, anlam özelliklerinde ve dilin söz dizimi niteliklerinde bilinçli olarak değişikliğe gitmeyi, ortak dilde bulunmayan yeni söz değerleri bulmayı ifade eder. Şairin dil üzerindeki tasarruf gücünü gösteren sapmalar, anlatımı etkili kılmanın yollarından

Şiir Dilinde Alışılmamış Bağdaştırmalardan Yararlanma

♦ Sözcükler genel olarak tek başlarına kullanılmaz; tamlamalar ya da çeşitli birleşimler oluşturarak cümle içinde yer alır. “mavi ceket”, “bozuk radyo”, “otelin kapısı gibi tamlamalarda sözcükler, yadırganmayan, hemen anlaşılan bağdaştırmalar kurmuştur. Buna karşılık “mavi umut”, “bozuk sabah”, “ruhun kapısı” tamlamalarında sözcükler ortak dilde kullanılmayan

Şiir Dilinde Karşıtlıklardan Yararlanma

SÜR DİLİNDE KARŞITLIKLARDAN YARARLANMA ♦ Şiir dilinde etkileyici öğelerden biri de karşıt kavramlara, olay ve durumlara yer verilmesi; temanın bu karşıtlıklar etrafında oluşturulmasıdır. “Gökte ararken yerde bulmak”, tavşana kaç, tazıya tut demek”, “alacağına şahin, vereceğine karga” gibi deyimlerde; “Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz ovada

Sözcüklerin Duygu Değeri

Şiir dilinde duygu değeri taşıyan öğelerden geniş ölçüde yararlanılır. Sözcükler yansıttıkları kavramlar ve onlara bağlı tasarımların yanı sıra duygu değerleriyle de anlam kazanır. Bu anlam ortama göre ve kişiden kişiye değişebilecek bir öznellik içermekle birlikte aynı dil birliğine sahip kişilerde

Şiir Dili ve Doğal Dil

♦ Şiir, doğal dilin bütün imkânlarından yararlanır; hatta dilin gücünü, anlamın ve sesin sınırlarını zorlar. Bir benzetmeyle söylemek gerekirse, yapay olarak altın elde etmeye çalışan simyacılar gibi, akla gelmedik yollar dener; dilin bütün özelliklerinden kendisi için yararlanmaya çalışır. Birçok dil

Şiir ve Düz Yazı Arasındaki Farklar

Geleneksel anlayış yüzyıllar boyunca edebiyat dilini şiir ve düz yazı olarak ikiye ayırmış; ancak şiir ile düz yazıyı aralarında nicelik farkı olan benzer diller olarak görmüştür. Buna göre şiir, düz yazının ölçü, uyak, imge gibi dekoratif (süsleyici) öğelerle güzelleştirilmiş biçiminden

Serbest Ölçü

SERBEST ÖLÇÜ ♦ Aruz ya da hece ölçüsü, herhangi bir ölçüye bağlı kalınmadan yazılan şiirler, serbest ölçülü demektir. Serbest ölçü, gerçekte ölçünün olmadığını, ölçüsüzlüğü ifade eder. ♦ Çağdaş edebiyatta özgür nazımla birlikte ortaya çıkan serbest ölçü, Türk edebiyatında Garipçilerle yaygınlık