TANZİMAT DÖNENİ EDEBİYATINDA ŞİİRİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- 1. Şiirde konuşma dili ve üslubuna yönelen bir söyleyiş amaçlanmış; ancak Şinasi’nin dışında bu amaca yaklaşma çabaları yetersiz kalmıştır. Özellikle ikinci dönem şairleri dilde sadeleşme hedefini unutarak şiir dilini yeniden ağırlaştırmalardır.
- 2. Tanzimat şiirinde tema olarak divan şiirinden büyük ölçüde uzaklaşılmış, Batılı bir içerik oluşturulmuştur. Şinasi‘nin işlediği “hak, hukuk, adalet, medeniyet, kanun, devlet” temalarına Namık Kemal ve Ziya Paşa “özgürlük, vatan, millet” temalarını eklemiştir. İkinci kuşak şairlerinde ise bu toplumsal temaların yerini aşk, doğa, ölüm gibi kavramlar almış; böylece konu alanı genişleyen şiir, bireyin iç dünyasını arayan bir eyleme dönüşmüştür.
- 3. Edebiyatımızda ilk metafizik konulu şiirlerle (Makber) ilk pastoral şiirler (Sahra) II. dönemde Abdülhak Hamit tarafından yazılmıştır.
- 4. Nazım biçimi bakımından eski şiire bağlı kalınmış; özellikle birinci dönemde gazel, kaside, murabba, terkibibent, terciibent gibi divan şiiri nazım biçimleri kullanılmıştır. Şinasi’nin mesnevi tipi uyakla kaside yazması uyak konusunda ilk yenilik olsa da biçimle ilgili asıl yenilikler ancak ikinci dönemde Abdülhak Hamit’in cesur girişimleriyle başlamıştır.
- 5. Hece ölçüsüne değer verilmekle birlikte alışkanlık gereği aruz geleneği sürdürülmüş, hece ölçüsü hiçbir şair için bir deneme olmaktan öte gidememiştir.